GREYFURT SUYU-İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ

GREYFURT SUYU-İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ

Bazı içecekler, çeşitli ilaçlarla eş zamanlı kullanıldığında ilaçların; farmakokinetiğini, farmakodinamiğini, biyoyararlanımını ve etkinliklerini değiştirebilmektedir.

Etkileşim sonucu ilacın biyoyararlanımının azalmasıyla etkinlik azalabilir ya da ilacın biyoyararlanımının artmasıyla toksisite artabilir.

Besin-ilaç etkileşimlerinde asıl hedef sistem CYP 450 izoenzim sistemidir; etkileşim enzim inhibisyonu veya enzim indüksiyonu şeklinde sonuçlanmaktadır. Metabolizasyon üzerindeki bu etkileşimler ilaçların karaciğer eliminasyonunun ve metabolizmasının yavaşlaması ile hayati tehdit oluşturmaktadır.

Greyfurt Suyu

Greyfurt, kimyasal yapısında bulunan furanokomarinler, naringin, kuarsetin, kamferol gibi bazı maddeler nedeniyle çeşitli ilaçların presistemik atımını azaltmaktadır. Naringin, greyfurt suyundaki başlıca biyoflavanoiddir. Naringin, potansiyel bir sitokrom P-450 inhibitörü değildir ancak, bağırsakta kısmen naringenine metabolize olur; bu madde güçlü bir sitokrom P-450 inhibitörüdür.

Greyfurt suyu birçok ilaçla etkileşir ve bu etkileşimler, yaşamı tehdit eden sonuçlara kadar varabilir.

Greyfurt suyunun tüketiminden sonra oral yolla alınan birçok ilacın biyoyararlanımının arttığı görülmüştür. Aynı ilaçların iv verildiğinde ilaçların farmakokinetik veya farmakodinamik özelliklerinin değişmediği görülmüş ve yapılan araştırmalar sonucu greyfurt suyunun bağırsak CYP3A4 enzimlerinin baskılanmasına neden olduğu ancak karaciğerdeki CYP3A4 enzimlerini etkilemediği bildirilmiştir. Bu da greyfurt suyu tüketiminden sonra oral yolla alınan ilaçların, plazma konsantrasyonu-zaman eğrisi altında kalan alanın (AUC) artması ancak yarılanma ömrünün değişmemesiyle açıklanmıştır.

Greyfurt Suyu İle Etkileşen İlaçlar

Kalsiyum Kanal Blokörleri

• Greyfurt suyu-ilaç etkileşiminin en spesifik biçimi, dihidropiridin türevi kalsiyum kanal blokörleri ile görülmektedir. Bir vakada yüksek doz nifedipin ile greyfurt suyu alımında hipotansiyon krizi görülmüştür. 1 bardak greyfurt suyu felodipinin farmakokinetiğini 3 gün değiştirebilmektedir.
• Benzotiazepin türevi verapamilin serum düzeylerinde artış; diltiazemin ise yarılanma ömründe uzama olduğu bildirilmiştir.

Statinler

• Statinlerin (Atorvastatin, simvastatin, lovastatin) greyfurt suyu ile eş zamanlı alındıklarında kan düzeylerinin 2-16 kat arttığı bildirilmiştir.

Antihistaminikler

• Terfenadin ile birlikte greyfurt suyu alımında EKG’de QT aralığında uzama gözlenmiştir. Asetamizolün de aynı etkiyi yapabileceği düşünüldüğü için onun da eşzamanlı kullanımından kaçınılmalıdır.
• Feksofenadinin absorpsiyonu ve kan düzeyi azalır.

Benzodiazepinler

• Oral midazolam ve triazolamın pik plazma konsantrasyonu artar. Diazepamın plazma konsantrasyonu artar.
• Greyfurt suyu ile oral kullanımda biyoyararlanımları artar; ilacın etkisinin artmasıyla sedasyon artar.

Antidepresanlar

• Sertralin, trazodon, nefazadon, klomipraminin plazma konsantrasyonu artar.

İmmünsüpresifler

• Oral siklosporinin biyoyararlanımı artar.
• Takrolimusun metabolizması yavaşlayabilir.

Antiaritmikler

• Amiodaronun plazma konsantrasyonu artar.
• Kinidinin absorpsiyonu gecikir ve aktif metabolitlerinin metabolizasyonu inhibe edilir.

Kortikosteroidler

• Oral metilprednisolonun plazma konsantrasyonunu artırır.

Antihipertansifler

• Karvedilolün biyoyararlanımı artar.
• Losartanın biyoyararlanımı azalır.
• Greyfurt suyunun renin inhibitörü olan aliskiren ile eşzamanlı alınmasıyla ilacın yarılanma ömründe bir değişiklik olmadığı, sadece intestinal organik anyon taşıyıcı polipeptitlerin baskılandığı ve AUC alanının anlamlı oranda azaldığı bulunmuştur.

Sildenafil

• Sildenafilin biyoyararlanımı artar.

Hasta Eğitimi

Greyfurt suyu ile etkileşen ilaç kullanımına başlamadan önce hastanın greyfurt suyu tüketme alışkanlığı olup olmadığı mutlaka sorulmalıdır. Bu ilaçlarla eş zamanlı greyfurt suyu tüketmemesi gerektiği; mümkünse ilacı kullandığı süre boyunca greyfurt suyu içmemesi önerilmelidir.

Kaynak:

1. Kane GC, Lipsky JJ. Drug-grapefruit juice interactions. Mayo Clin Proc. 2000;75(9):933-42.
2. Tamer C. E. ve Karaman B. Greyfurt Suyu ve İlaçlarla Etkileşimi. Gıda. 2006; 31(2): -.
3. Çelik N. ve Şanlıer N. Besin-İlaç Etkileşimlerine Güncel Bakış-İçecekler. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2014; 2(1).
4. Aktay G., Hancı İ.H. ve Balseven A. İlaç Etkileşimleri ve Hekim Sorumluluğu. TTB Sürekli Eğitim Dergisi. 2013; 12(1).