HİPERTANSİYON HASTALARINDA GEREKSİZ NON-STEROİDAL ANTİENFLAMATUVAR KULLANIMI
Hipertansiyon, birçok kardiyovasküler probleme zemin hazırlayan sık görülen kronik bir hastalıktır. Artan yaş ve organ fonksiyonlarının azalmasıyla birlikte hipertansiyon prevalansı artmaktadır. Hipertansiyon ile beraber yaşa bağlı başka kronik hastalıkların görülmesi, uzun süreli ilaç kullanımı ve kullanılan ilaçlara bağlı yan etkilere karşı ilaç tüketiminin arttığı görülmektedir. Ne yazık ki ülkemizde hekim tarafından reçete edilmeden, hekime ve eczacıya danışılmadan kulaktan dolma tavsiyelerle bilinçsiz ilaç tüketimi çok yaygındır; bu durum özellikle yaşlı hastalarda ilaç etkisizliğine, etkileşimlere ve yan etkilere sebep olarak tedavi başarısızlığına yol açmaktadır. Bunun en sık karşılaşılan örneklerinden biri de hipertansiyon hastalarında görülen gereksiz non-steroidal antienflamatuvar ilaç kullanımıdır.
Non-steroid antienflamatuvar ilaçlar (NSAİİ), araşidonik asitten siklooksijenaz ve lipooksijenaz yolağı ile sentezlenen eikozanoidlerin oluşumunu, bu yolaklar üzerinden inhibe ederek etki gösterirler. Lipooksijenaz enzim yolağı inhibisyonu ile lökotrienlerin oluşumu engellenirken; siklooksijenaz enzim yolağında siklooksijenaz-1 (COX-1) enziminin inhibisyonu ile prostanoidlerin fizyolojik üretimi, siklooksijenaz-2 (COX-2) enziminin inhibisyonu ile ise kronik hastalık ve enflamasyon bölgelerinde oluşan prostanoidlerin üretimi engellenir. COX-1 ve COX-2 inhibisyonu ile Tromboksan A2 ve Prostaglandin sentezi engellenmektedir. (COX-1 inhibisyonu yapan ajanların kardiyoprotektif olarak kullanımı vardır.)
Prostasiklin ve Prostaglandin E2 inhibisyonu ile glomerüler filtrasyon hızı, renin salgısı ve renin kan akımının azalmasına bağlı olarak Na ve su retansiyonu sonucu kan basıncı artar.
Yüksek dozda NSAİİ kullanımı kalp atım hızında ve pompalama gücünde artışa ve potasyum miktarında değişikliğe yol açarak kardiyovasküler problemler oluşturabilir.
NSAİİ ve antihipertansif ajanları birlikte kullanan hastalarda etkileşimlere bağlı kan basıncı kontrolü bozularak tedavi başarısızlığına yol açabilir.
Önceden böbrek hastalığı öyküsü bulunan kişilerde bilinçsiz NSAİİ kullanımı, NSAİİ ile birlikte ACE inhibitörü ve diüretik kullanımı durumunda böbrek yetmezliği riskini artırmaktadır.
NSAİİ’ler prostaglandinlerin sentezini azalttığı için diüretiklerin etkinliğini azaltır.
Hipertansiyon hastalarına, hekim reçete etmeden, hekime ve eczacıya danışmadan bilinçsizce ağrı kesici kullanmamaları gerektiği anlatılmalıdır. Gereksiz ağrı kesici kullanmaları halinde ilaçların etkisinin azalacağı, tedavinin olumsuz etkileneceği ve tansiyon kontrolünün zorlaşacağı söylenmelidir. Eğer ağrı kesici kullanmaları gerekiyorsa hastanın durumuna göre önce parasetamol alarak ağrıyı geçirmeye çalışmaları önerilebilir. Parasetamol periferde inaktivasyona uğradığı için COX etkinliği düşüktür bu nedenle tam olarak bir NSAİİ olarak kabul edilmez.
(Hipertansiyon hastalarında sıklıkla düşük doz aspirin reçete edilmektedir. Aspirin COX-1 enzimi inhibisyonu ile Tromboksan A2 aracılı vazokonstrüksiyon ile platelet agregasyonunu engelleyerek oluşabilecek kardiyovasküler riskleri azaltır. Bunu gereksiz NSAİİ kullanımı ile karıştırmamalıdır.)
0 yorum