Projesteron
Projesteron, menstrüel döngünün ikinci yarısında, başlıca korpus luteumdan olmak üzere overler tarafından salgılanır. LH, G-proteini ile kenetli reseptörü aracılı ile normal döngü süresince projesteron salgılanmasını uyarır.
Fertilizasyondan sonra trofoblastlar maternal dolaşıma hCG salgılarlar; sonra korpus luteumu sürdürmek ve projesteron üretimini korumak için LH reseptörlerini uyarırlar. Gebeliğin ikinci veya üçüncü ayında, gelişmekte olan plasenta, fetal adrenal bezlerle beraber estrojen ve projesteron salgılamaya başlar ve bundan sonra gebeliğin devamında korpus luteum gerekli değildir. Estrojen ve projesteron, doğum anına kadar plasentadan büyük miktarlarda salgılanmaya devam eder.
Projesteronun başlıca 3 fizyolojik işlevi vardır:
- Ovumun döllenmesi ile ilgili olayları kolaylaştırır.
- Döllenmiş ovumun uterusta endometriyum üzerinde implantasyonunu sağlar.
- Gebeliğin sürdürülmesini sağlar.
Projesteronun yarılanma ömrü 5 dakikadır ve hormon öncelikli olarak karaciğerde hidroksile metabolitlerine ve bunların sülfat ve gluküronür konjugatlarına metabolize edilir ve bu konjügatlar da idrarla atılır. Projesteron hızla ilk geçiş metabolizmasına uğrar.
Projestin İlaçlar
Projesteronun oral yoldan biyoyararlanımının düşük olması yeni projestinler geliştirilmesine neden olmuştur.
Projestinlerin çoğu estrojenlerle kombine edilerek oral kontrasepsiyonda kullanılmaktadır.
Sentetik projestinler yapılarına göre 3 gruba ayrılırlar: Testosteron türevleri, projesteron türevleri ve spironolakton analogları (Tablo-1).
Projesteron Ve Sentetik Projestinlerin Etkileri
- Projesteron tek başına değil genelde estrojenle sinerjistik olarak etkileşerek kendi etkisini oluşturur. Estrojenler projesteronun etkisini artırırken; projesteron estrojenlerin etkisini artırmaz; hatta antiestrojenik etkinlik gösterir.
- Estrojenler projesteronun hedef hücredeki reseptör sayısını artırarak etkisini artırırlar.
- Ovülasyondan sonra overde corpus luteum oluşmasına paralel olarak projesteron salgılanması artar. Sentetik projestinler ovülasyonu inhibe ederler, overlerde steroid sentezini azaltırlar.
- Projesteron, estrojen kaynaklı endometriyum proliferasyonunu azaltır ve salgılayıcı bir endometriyumun gelişmesine neden olur. Döngünün sonundaki ani projesteron düşüşü, menstrüasyonun başlamasının ana belirleyicisidir.
- Meme bezinin gelişmesi için hem estrojen hem de projesterongerekir. Gebelik sırasında ve çok az bir dereceye kadar da luteal evrede projesteron, estrojen ile birlikte etki göstererek, meme bezi asinuslerinin çoğalmasına yol açar. Gebeliğin sonuna doğru, asinusler salgılarla dolar ve bezlerin damar yapısı belirgin şekilde artar; buna karşın laktasyon ancak doğumla beraber estrojen ve projesteron düzeyleri azaldıktan sonra başlar.
- Projesteron SSS’debaskılayıcı ve hipnotiketkiler de gösterebilir, bu da muhtemelen hormon uygulamasından sonra bildirilen uyuklama halinden sorumludur. Bu potansiyel yan etki, projesteron preparatlarının yatmadan önce verilmesi ile önlenebilir ve bazı hastalarda uykuya yardımcı olabilir.
- Projesteronun kendisi bazal insülin düzeylerini ve karbonhidrat tüketiminde sonraki insülin yükselmesini artırır, ancak normalde glikoz toleransını değiştirmez.
Endikasyonları
- Oral Kontrasepsiyon
- Hormon Replasman Tedavisi (HRT)
- Kısırlık
- Disfonksiyonel Uterus Kanamaları
- Dismenore
- Endometriyozis
- Habitüel Absorpsiyon Veya Düşük Tehdidi
- Kız Çocuklarda Bünyesel Erken Ergenlik
- Premenstrüel Gerginlik
- Endometriyum Kanseri
- Antiandrojenik Kullanım
- Anabolik Steroid Olarak Kullanım
- Hipoventilasyon
- Tanı Amaçlı Kullanım
Yan Etkileri
- Estrojene göre daha az yan etki oluştururlar.
- Akne, saçlarda yağlanma, saç dökülmesi yapabilirler.
- Karaciğerin eliminasyon fonksiyonunu azaltabilirler. Sentetik projestinlerden androjenik etkili olanlar kadınlarda hirsutizm yapabilirler. Bunlar ayrıca HDL’yi düşürür; LDL’yi yükseltirler. Uzun süre yüksek doz kullanıldığında ateroskleroza yatkınlık oluşturabilirler; yaşlılık, diyabet, obezite gibi ek risk faktörü olanlarda risk daha fazladır.
- Menstuasyon bozukluğu, premenstruel gerginlik benzeri yan etkiler; ödem, baş ağrısı, sersemlik, uyuşukluk, uykusuzluk, cilt döküntüsü gibi yan etkilere neden olabilirler.
- Vajinada mukoza atrofisi, vajinit ve vajinal akıntıya neden olabilir.
- Estrojenle beraber uzun süreli kombine kullanımda meme kanseri insidansını estrojenin tek başına kullanıldığındakinden daha fazla artırır.
PROJESTİNLER İLE İLGİLİ DETAYLI BİLGİLER VE GÜNCEL MÜSTAHZAR TABLOLARI İÇİN SLAYTIMIZDAN YARARLANABİLİRSİNİZ.
