Testosteron Ve Diğer Androjenler
Testosteron, erkeklerde salgılanan temel androjendir. Leydig hücreleri, çeşitli yollar aracılığıyla, testosteronun büyük bir kısmını sentezler. Kadınlarda da testosteron başlıca androjendir ve korpus luteum ve adrenal kortekste benzer yollarla sentezlenir. Testosteron öncülleri androstendion ve dehidroepiandrosteron, periferde testosterona dönüştürülebilen zayıf androjenlerdir.
Testosteron, hayatın hemen tüm dönemlerinde, erkeklerde kadınlardan daha fazla salgılanır; bu fark kadınlarla erkekler arasındaki birçok farklılığı açıklar.
Erkeklerde testosteron derişiminin düzeyi, erkeği kadından ayıran pubertal değişikliklerin temel sorumlusudur. Erkekler yaşlandıkça, serum testosteron derişimleri giderek azalır, bu azalına erkeklerde yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan diğer etkilere de katkıda bulunur.
Testosteronun Etkileri
- Leydig hücrelerince testosteron yapımında artış ve FSH’nın Sertoli hücrelerine olan etkisi sonucu olgun sperm üreten seminifer tübüllerin gelişimini uyarır.
- Deri, artmış sebum üretimi sonucu kalınlaşarak daha yağlı bir hale gelir ve bu durum akne oluşumuna ortam hazırlar.
- Başlangıçta pubik ve aksiller kıllar, sonra alt bacaklardaki kıllar ve sonra diğer vücut kılları ve yüz kılları olmak üzere, seksüel kıllar büyümeye başlar.
- Ergenlik çağındaki büyümeden sorumlu epifizyal kemik büyümesi hızlanır. Ancak, epifizyal matürasyonun tamamlanması nedeniyle boyuna kemik büyümesi yavaşlar ve sonra durur.
- Özellikle omuz çevresinde kas kitlesi ve gücü artar; cilt altı yağ dokusu azalır.
- Kemikler, daha kalın hale gelirler.
- Eritropoez artar, bu durum erkeklerde, erkek çocuk ve kadınlara göre hemoglobin ve hematokrit derişimlerinin daha yüksek olmasına neden olur.
- Larinks kalınlaşır ve sesin kalınlaşır.
- Libido gelişir.
Androjenik İlaçlar
Sentez yoluyla üretilen testosteron, testosteron türevleri ve diğer androjenik steroidler ilaç olarak kullanılmaktadır.
Testosteron oral yoldan alındığında mide-bağırsak kanalından absorbe edilir ancak karaciğerde ilk geçiş eliminasyonuna uğrar ve büyük oranda inaktive edilir; oral yoldan biyoyararlanım düşüktür; im verildiğinde bile hızlı metabolizasyona uğraması nedeniyle etkisi kısa sürer.
Hızlı metabolizasyon nedeniyle modifiye testosteron türevleri yapılmıştır. Testosteron esterleri, alkillenmiş androjenler, transdermal taşıyıcı sistemler gibi birçok modifiye testosteron türevi geliştirilmiştir.
Androjenik İlaçların Endikasyonları
- Erkeklerdeki hipogonadizme ve hipopitüvitarizme eşlik eden androjen eksikliğinde replasman tedavisi
- Yapısal büyüme ve ergenlik gecikmesi
- Büyüme hormonu eksikliği
- Andropoz
- Erektil disfonksiyon
- Ejakülasyon yetmezliği
- Anemi
- Osteroporoz ve herediter anjiyoödem
- Kadınlarda hipoaktif seksüel istek bozukluğu
Androjenlerin Yan Etkileri
- Kadınlarda ve çocuklarda belirgin olarak ses kısıklığı, ses kalınlaşması, yüzde ve vücutta kıllanma, saç dökülmesi, yüzde aknelenme, klitoris hipertrofisi görülür (Maskülinizasyon-Virilizasyon).
- Kadınlarda menstruasyon bozuklukları ve amenore yapabilirler.
- Erkeklerde prostatı büyütürler; prostat kanseri riskini artırabilirler.
- Hamilelerde kontrendikedir. Hamilelikte androjen verilmesi fetüste maskülinizasyon belirtilerine neden olabilir.
- Erkeklerde tedavi başlangıcında spontan ereksiyon ve priapizm oluşabilir ancak zamanla azalır.
- Ciltte yağ bezelerinin büyümesine neden olarak akne yaparlar.
- Agresif davranma, mani, duygu-durum değişiklikleri ve depresyona neden olabilirler.
- Su ve tuz tutulumu sonucu ödem ve vücut ağırlığında artışa neden olur.
- Yüksek dozda erkeklerde azoospermi ve buna bağlı geçişi kısırlık yapabilirler.
- Yüksek dozda erkeklerde jinekomasti yapabilirler.
- Kanın fibrinolitik etkinliğini artırırlar; oral antikoagülanların etkisini artırabilirler.
- Kemik iliğinde eritropoetin yapımını artırarak eritrositoza sebep olabilirler.
ANDROJENLER İLE İLGİLİ DETAYLI BİLGİLER VE GÜNCEL MÜSTAHZAR TABLOLARI İÇİN SLAYTIMIZDAN YARARLANABİLİRSİNİZ.
