AMLODİPİNE BAĞLI AYAK BİLEĞİ ÖDEMİ VE YAPILACAK HASTA EĞİTİMİ

AMLODİPİNE BAĞLI AYAK BİLEĞİ ÖDEMİ VE YAPILACAK HASTA EĞİTİMİ

Vazodilatör ödem, antihipertansif ilaç kullanan hipertansif hastalarda yaygın görülen bir yan etkidir. Bu yan etki kalsiyum kanal blokörlerinden dihidropiridin türevlerinde; bunlardan da en çok amlodipinde görülür. Bu grup ilaçların en yaygın görülen ve en rahatsız edici yan etkisidir.

Bu ödem periferik ödemdir; periferik ödem alt ekstremitelerdeki çeşitli yerlere manuel olarak basınç uygulandığında ortaya çıkan “çukurlaşma” olarak tanımlanmaktadır. Periferik ödemin fiziksel görünümü, artan interstisyel hacmin bir yansıması olarak kabul edilir.

Amlodipin kullanımı sonucu oluşan periferik ödem alt ekstremite ödemi, ayak bileği ödemi veya pedal ödem olarak tanımlanabilir.

Etki Mekanizması

Dihidropiridin türevi kalsiyum kanal blokörü kaynaklı periferik ödemin sodyum ve su tutulumu ile alakası yoktur. Bu grup ilaçlar aslında natriüretiktir ve dolaysız etkiyle oluşturduğu arteriyol genişlemesi ve refleks olarak venül büzülmesi yapmasıyla yerçekiminin de katkısıyla kapiler-içi basıncın bacakların alt kısmında fazla artışı sonucu bu yan etki görülür. Dihidropiridin türevi kalsiyum kanal blokörlerinden amlodipinde bu yan etki yaygın olarak görülür.

Risk Faktörleri

• Sıcaklık artışı
• Yaşlılık
• Cinsiyet (Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.)
• Kalp yetmezliği
• Dik pozisyon
• Nemli ortamlar

Hasta Eğitimi

Amlodipin kullanımıyla görülen ayak bileği ödemi, hafif, orta veya şiddetli düzeyde olabilir. Eğer hastadaki ödem alt ekstremitelerde basit bir dolgunluk hissi ise basit birkaç hasta eğitimiyle bu yan etki önlenerek hastanın yaşam kalitesi artırılabilir.

Öncelikle amlodipin kullanacak hastaya ayak bileğinde ödem yapabileceği mutlaka söylenmelidir. Hasta, bu durumun ilacın bir yan etkisi olduğunu bilmediğinde “bu ilaç bana iyi gelmedi” diye düşünerek ilacı almayı kendi kendine bırakabilir ve bu da tedavi başarısızlığına neden olarak pek çok olumsuz duruma yol açar. Hastaya bu yan etki anlatılmalı ve bu yan etkiyi en aza indirmek için yapması gerekenler ile ilgili hasta eğitimi yapılmalıdır.

Alt ekstremite ödemini en aza indirmek için ilacını akşam saatlerinde gece yatmadan önce alması ve gün içerisinde belli bir süre (30 dk-1 saat) ayaklarını göğüs hizasında olacak şekilde kaldırarak uzatması önerilmelidir.

Çoğu hastada birkaç basit hasta eğitimi önerileri sonucu bu yan etki bertaraf edilebilir. Eğer hasta bunu yapmasına rağmen rahatsız edici düzeyde alt ekstremite ödemi yaşamaya devam ediyorsa doktoruna gitmesi söylenmelidir; doktor tedavide değişikliğe gidebilir. Periferik ödem riski daha düşük olan nondihidropiridin kalsiyum kanal blokörlerinden verapamil ve diltiazem tedavisine geçilebileceği gibi diğer antihipertansif tedavilere de geçilebilir. İçinde amlodipin bulunan kombine müstahzarlara geçilerek amlodipin dozu azaltılabilir veya kalsiyum kanal blokörünün dozu düşürülerek yanına bir ACE inhibitörü ya da ARB eklenmesi de periferik ödemi azaltır.

Kaynak:

1. Khadka S, Joshi R, Shrestha DB, Shah D, Bhandari N, Maharjan M, Sthapit S. Amlodipine-Induced Pedal Edema and Its Relation to Other Variables in Patients at a Tertiary Level Hospital of Kathmandu, Nepal. J Pharm Technol. 2019; 35(2):51-55.
2. Sica DA. Calcium Channel Blocker-Related Peripheral Edema: Can It Be Resolved?, The Journal Of Clinical Hypertension. 2003; 5(4): 291-297.
3. Kayaalp O. Tıbbi Farmakoloji 2. Cilt, 13. Baskı, Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2012.

AMLODİPİN İLE İLGİLİ DETAYLI BİLGİLER VE GÜNCEL MÜSTAHZAR TABLOLARI İÇEREN SLAYTIMIZ İÇİN TIKLAYINIZ.